vrijdag 23 september 2016
Door de overvloedige neerslag in juni zijn er vooral op de lichte gronden percelen met veel aantasting door aphanomyces wortelrot. Hoe kan dat? In dit bericht worden de veroorzaker, de bevorderende factoren, de aandachtspunten bij de oogst en de maatregelen voor beheersing kort toegelicht.
Veroorzaker
Aphanomyces wortelrot wordt veroorzaakt door de waterminnende bodemschimmel Aphanomyces cochlioides. Deze schimmel kan ook wortelbrand bij kiemplanten veroorzaken in het voorjaar. Om wortelbrand te voorkomen zijn in het pillenzaad fungiciden aanwezig die tot circa 4 weken na het zaaien werkzaam zijn. Na die periode kan aphanomyces ook zorgen voor plantwegval herkenbaar aan de zogenaamde afdraaiers (foto 1). De aantasting kan na de gewassluiting overgaan in wortelrot.
Bevorderende factoren
Aantasting door aphanomyces wordt sterk bevorderd door een vochtige bodem bij bodemtemperaturen boven de 10oC. Ook een lage pH (bij aphanomyces geldt daarvoor <6) bevordert de aantasting sterk. De overvloedige neerslag in juni heeft gezorgd voor een lange periode met vochtige tot natte grond en op veel lichte percelen met een pH <6 waren dus de condities ideaal voor een hevige infectie met aphanomyces. Hierdoor zien we wortelrot veroorzaakt door aphanomyces (foto 2 en 3) op een, voor Nederland, ongebruikelijk grote schaal. Daarnaast is de ziektedruk hoger op percelen met een krappe (1:3) rotatie bieten en met een slechte bodemstructuur.
Aandachtspunten bij de oogst
Doordat de schimmel de wortel van buiten naar binnen aantast en het weefsel snel verteert (foto 2 en 3), staan de bieten los in de grond en kan er forse puntbreuk optreden. Dit vraagt om aanpassingen bij de oogst: de ontbladeraar dient met voldoende hoog toerental te draaien waarbij de klepels de bietenkoppen niet raken. De kopmessen (indien aanwezig) dienen zeer scherp te zijn. De rijsnelheid zal in een aantal gevallen naar beneden moeten en de rooischaren dieper om goed rooiwerk te kunnen leveren. Op dergelijke percelen zullen de instellingen van de rooier continue moeten worden aangepast om de partij bieten te kunnen leveren en de verliezen te beperken. De fabriek weigert een partij bieten bij meer dan 10% rotte bieten of 30% bieten met bladstelen >2 cm.
Maatregelen voor (toekomstige) beheersing
Om problemen in de toekomst te voorkomen is het belangrijk om de teeltfrequentie van de suikerbieten zo ruim mogelijk (1:4 of ruimer) te houden, te zorgen voor een optimale pH en een goede bodemstructuur. De hoeveelheid neerslag in de periode eind mei-half juli hebben we helaas niet in de hand.
Meer informatie over aphanomyces is te vinden in de teelthandleiding ‘Bodemschimmels’ en het bodemschimmelschema.
Foto 1: plantwegval (‘afdraaier’) veroorzaakt door aphanomyces.
Foto 2: wortelrot veroorzaakt door aphanomyces. Dit wortelrot heeft een opmerkelijk droge aanblik. De schimmel tast de biet van buiten naar binnen aan. Ook de lichtbruine schurftplekken worden door aphanomyces veroorzaakt.
Foto 3: wortelrot veroorzaakt door aphanomyces. Deze wortel is bijna volledig doorgerot en zal bij de oogst, bij het lichten of bij het reinigen afbreken waardoor alleen de kop met rotte onderkant aan de hoop komt.
Contact: Bram Hanse
